در سازه‌های بتنی، میلگردها به‌عنوان عناصر مقاوم در برابر نیروی کششی، نقش اساسی دارند. در بسیاری از پروژه‌ها، به دلایل مختلف مانند محدودیت طول میلگرد، حمل‌ونقل، یا طراحی سازه‌ای، نیاز به اتصال میلگرد به میلگرد دیگر وجود دارد؛ بنابراین انتخاب روش مناسب اتصال میلگرد، تاثیر مستقیمی بر ایمنی، مقاومت، دوام و هزینه ساخت دارد.
در این مقاله با انواع روش‌های اتصال میلگرد و وصله‌ها در سازه‌های بتنی و فلزی آشنا خواهید شد و با کاربرد، مزایا، معایب و نکات اجرایی هر روش آشنا می‌شوید.
اهمیت اتصال میلگرد
در ساخت‌وساز، استفاده از میلگردهای پیوسته و بدون انقطاع معمولاً ممکن نیست؛ ازاین‌رو، اتصال یا وصل میلگردها برای انتقال صحیح نیروها به یکدیگر، حفظ یکپارچگی سازه بای ساحتمان، کاهش مصرف مصالح و افزایش سرعت اجرا در پروژه‌ها ضروری است.
معرفی روش‌های اتصال میلگرد
روش‌های اتصال میلگرد معمولاً به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
- اتصال پوششی (Overlap Splice)
اتصال پوششی، رایج‌ترین روش اتصال میلگردها است که در آن دو میلگرد با مقداری هم‌پوشانی روی یکدیگر قرار می‌گیرند.
انواع:
- وصله مستقیم: دو میلگرد به‌صورت مستقیم و موازی کنار هم قرار می‌گیرند.
- وصله با قلاب: برای قطرهای کوچک یا در محل‌هایی با نیروهای زیاد استفاده می‌شود.
مزایا:
- اجرای ساده و بدون نیاز به تجهیزات خاص
- مناسب برای سازه‌های کم‌اهمیت یا غیرحساس
معایب:
- مصرف بیشتر میلگرد
- نیاز به فضای کافی در بتن برای جای‌گیری دو میلگرد هم‌پوشان
- مناسب نبودن در نواحی بحرانی مانند ستون‌ها یا نواحی پرتنش
نکات فنی:
- طول پوشش به قطر میلگرد و نوع بتن وابسته است.
- مطابق آیین‌نامه بتن ایران (مبحث نهم)، طول وصله معمولاً بین ۴۰ تا ۶۰ برابر قطر میلگرد است.
۲. اتصال مکانیکی (Mechanical Splice)
در این روش از کوپلر یا اتصالات مکانیکی برای به هم پیوستن دو میلگرد استفاده می‌شود.
انواع روش‌های مکانیکی:
- کوپلر پیچی (Threaded Coupler): دو سر میلگرد رزوه شده و با یک مهره رابط متصل می‌شوند.
- کوپلر اصطکاکی: با فشار مکانیکی به هم متصل می‌شوند.
- کوپلر جوشی سرد (Cold Forged): توسط فشرده‌سازی سر میلگرد درون قطعه فلزی.
مزایا:
- مناسب برای نواحی بحرانی سازه
- کاهش مصرف میلگرد نسبت به روش پوششی
- مناسب برای آرماتورهای با قطر بالا
- کاهش ازدحام آرماتور در محل اتصال
معایب:
- هزینه بالاتر نسبت به وصله پوششی
- نیاز به ابزار و نیروی متخصص
کاربردها:
- ستون‌ها و تیرهای سنگین
- اتصال میلگردهای پیش‌ساخته
- سازه‌های با اهمیت زیاد یا در مناطق زلزله‌خیز
۳. اتصال جوشی (Welded Splice)
در این روش دو میلگرد با استفاده از جوشکاری قوس الکتریکی یا دیگر روش‌های جوش، به هم متصل می‌شوند.
انواع جوش:
- جوش لب به لب (Butt Weld)
- جوش پوششی (Lap Weld)
- جوش نقطه‌ای
مزایا:
- انتقال مؤثر نیرو در محل اتصال
- مناسب برای قطرهای بزرگ
معایب:
- نیاز به نیروی متخصص
- کنترل کیفیت دشوار
- احتمال ترک‌خوردگی در محل جوش
- در برخی آیین‌نامه‌ها استفاده از آن محدود یا ممنوع شده است
مقایسه انواع روش‌های اتصال میلگرد در یک نگاه
| روش اتصال | هزینه | مقاومت | اجرا | مصرف میلگرد | کاربرد |
| پوششی | پایین | متوسط | ساده | بالا | سازه‌های ساده |
| مکانیکی | متوسط | بالا | تخصصی | کم | سازه‌های حساس |
| جوشی | متوسط | بالا | تخصصی | کم | محدود و خاص |
